Volkskunde van Curacao, Aruba en Bonaire

Paul Brenneker

Spreekwoorden


Door: Paul Brenneker  | Publicatiedatum: SAMBUMBU Deel 9
Spreekwoorden


Met de hier volgende verzameling spreekwoorden wil niet het laatste woord gezegd zijn. Dat laat ik aan mensen van het vak over. Zowel aan de versies als aan de vertalingen en interpretaties zal heus nog wel het een en ander te verbete­ren en toe te voegen zijn. Als men maar niet vergeet, dat iedere taal levend is, wat inhoudt, dat ook het papiaments op vele delen van de Antillen eigenheden vertoont. Ook streekpapiaments is papiaments. Geen enkele streek of eiland mag zeggen dat alleen ‘bij ons’ de taal zuiver wordt ge­sproken en overal een verbastering ervan wordt gebezigd.
 
AAP
 
Macacu sa ki palu e ta subi ?
Een aap weet in welke boom hij klimt. Niet in een boom met doorns.

Macacu ta na su rabu so por marele ?
Een aap kan je alleen maar aan zijn staart vastbinden.

Macacu di: kur-kur-kur su wowo ta kishiki ?
De aap zegt kur-kur-kur mijn ogen jeuken.

Macacu ta hunga cu su jiu te ora e saca su wowo?
De aap speelt met zijn jong totdat het hem de ogen uitrukt.
Waar­schuwingen voor ouders die hun kinderen verwennen.

Awa no sa muha macacu dos bez?
Een aap laat zich niet twee keer natgooien.
Een ezel stoot zich niet twee keer aan de­zelfde steen.

Macacu su wowo ta hundu, e ta jora padilanti?
Een aap heeft diepliggende ogen, hij huilt vlug. Voor mensen die zichzelf graag beklagen. Klagers hebben geen nood.

Macacu bistí na seda, macacu e ta keda?
Al steekt een aap zich in de zij, een aap blijft hij.

Verwant hiervan is:

Macacu na renchi cu stenchi of tur sort’i cos, nada di esei por kita su mahos ?
Een aap met ringen vol edelstenen en van alles, niets kan zijn lelijkheid wegnemen.

Ta macacu so bo por cohe cu bacoba?
Alleen een aap kun je met een banaan vangen.

Maar niet alle:
No ta tur macacu bo ta cohe cu bacoba ?
Niet alle apen kun je met een banaan vangen.

Tem di secura macacu ta come promente ?
In droge tijden eet een aap peper. In nood moet je je behelpen.

E ultimo macacu semper ta hoga ?
De laatste aap verdrinkt altijd.

Macacu di: Miho siete bez na horca cu na man di pecadó ?
De aap zegt: Liever zeven keer aan de galg dan in handen van de zondaars. De zondaars zijn hier de mensen.
 

BOOM
 
Es cu para bao di un bon palu, un bon sombra lo tapé ?
Wie onder een grote boom staat heeft goede schaduw. Het is goed leven onder een goede vermogende baas; het zal je goed doen.

Den mondi tin mas palu corcoba cu tin net ?
In de wildernis staan meer krom­me bomen dan rechte. Met een gebrek kun je toch nog wel sterk zijn of iets pres­teren; of: de wereld is vol mensen met gebreken.

Si palu grandi cai, ta su tempo a jega ?
Als een grote boom omvalt is het van ou­derdom.

Ora bo ta bao di palu, bo mester wanta kaka di para ? Als je onder een boom staat, moet je vogelpoep verdragen.

No ta tur palu ta sirbi pa traha imagen?
Niet van alle hout kun je beeldjes snijden. Alle hout is geen timmerhout.

Un palu birá den mondi no ta un bisé a biré, ma un baca toro-toro mes ?
Als een boom in de wildernis is afgebroken, heeft dat niet een kalf gedaan maar een zware stier. Ernstige gevolgen …

Om de volledige tekst te kunnen lezen dient u een gratis account aan te maken.