Volkskunde van Curacao, Aruba en Bonaire

Paul Brenneker

Geschiedenis

Geschiedenis
‘Heel lang geleden, toen er alleen maar indianen op Aruba woonden, waren er erg veel koeien. Onder deze was een stier die zeer sterk en grof was en hij had altijd een grote bek. Maar een koe die zelf een jong stiertje had, nam dat niet, en besloot goed voor het jonge diertje te zorgen, hem stevig eten te geven; de kleine oefende zich dagelijks. Op een dag nam zijn moeder hem mee, ver in de wildernis, om eens ernstig met hem te praten. Daar oefende de jonge stier zich in het omstoten van bomen; de eerste keer lukte dat… lees verder »
Slavernij
‘Mijn grootvader was bomba van de slaven van Sabaneta; hij heette Mati Coba; in zijn slaap zei hij vaak: Sla ze!’
 
Aan de oostkant van de bergrug van Ronde Klip is een hol, waar Chawan in huisde; deze was wachter en moest de slaven die van Santa Barbara wegvluchtten om de noordkust te bereiken, opvangen.
 
Op Klein Santa Marta staat een boom, een heel oude, waaraan volgens de overlevering slaven werden opgehangen; je moet bij telefoonpaal 127 naar binnen. Ook op Aruba kent men een versie van het verhaal dat slaven wegvlogen naar hun moederland: Indianen klommen in… lees verder »
Slavernij
De slavernij heeft zijn helden opge­leverd. Maar hun namen staan niet in de boeken. Buchi Fil van Kenepa ging er groots op nooit slaag te hebben gehad, eenvoudig omdat niemand hem durfde slaan.

Voordat de slaven aan het werk togen moesten ze bijeenkomen voor het land­huis, en dan eerst de heer en dan de vitó groeten en de hoed voor hen afnemen. Buchi Fil nam nooit zijn hoed af, omdat hij er expres voor deze reden geen droeg. Hij verdroeg liever de felste zon.

Eens kreeg Buchi opdracht van Ba Balentin (de bomba die de lijfstraffen toediende) om… lees verder »
Indianen
Omtrent de aard en levenswijze van de indianen, die na de ontdekking op Curaçao bleven wonen, weet de overlevering bar weinig te vertellen. Wat er na het vele vertrekken naar de overkant overbleef, was een klein aantal. Evident is wel dat de zwarten bang waren voor deze inheemsen, en dat men aanvankelijk ieder contact vermeed. Later ging dit restant in de zwarte bevolking op.

Een oude vrouw zegt: ‘Mijn grootmoeder was zelf een indiaanse, maar geen echte, ze was een bastaard-indiaanse. Die indianen van vroeger vochten veel, droegen lange haren en trokken elkaar aan de haren. Ze aten andere… lees verder »
Slavernij
Alle pogingen ten spijt om de slavernij nogal zacht voor te stellen, door haar te vergelijken met landen waar het zeker harder toeging, vertelt de overlevering talloze verhalen, die er niet om liegen. Lijfstraffen werden geregeld toegediend en zelfs de doodstraf kwam voor. Ook bestonden er vaste gebruiken bij het onthoofden van een rebelse slaaf. Maar evenzeer is waar, dat niet alle slaven een ellendig leven hadden, dat niet allen werden geslagen en dat verschillende eigenaren tot op de dag van vandaag met naam bekend staan als beminde vaderfiguren. Daarenboven waren de straffen voor vrije burgers in die tijd voor… lees verder »
Historie
Geschiedenisboeken melden de grote geschiedenis, wat er gebeurde met gouverneurs, leger en vloot en wat de vijanden deden. Hoe de eilandbewoners het stelden, de eigenlijke geschiedenis van een land of een volk, wordt niet of nauwelijks aangeroerd. Als men oude mensen hoort vertellen, dan geven zij vooral het relaas van het wel en wee van de kleine man, hoe men iedere dag leefde en wat in die kleine wereld de opvallende feiten waren.

Toch is er van deze ‘kleine geschiedenis’ ook wel het een en ander opgetekend en misschien wel meer dan menigeen denkt. Behalve de mondelinge overlevering van… lees verder »