|
Brua
|
|
|
‘Men doet brua op verschillende manieren. De een gooit vloeistof voor iemands deur; de ander begraaft je op het kerkhof; een ander schrijft je naam op een papiertje en brandt er een kaars op. Een ander geeft je een melkbad of een duivebad of een bad met kruidenwater. Anderen weer leggen je de kaarten of roepen je op in een glas water. Ook stoppen ze wel je foto in cocos- of slaolie met wat petroleum, zetten er een drijvertje in en steken dat aan om je in de macht te krijgen. Anderen steken zo’n drijvertje aan in een cocosnoot met… lees verder »
|
|
|
Psyche
|
|
Twee bordjes met spreuken zie je bijzonder vaak in de huizen opgehangen: Wat je hier hoort en ziet, laat dat hier als je weggaat. En: Behandel iedereen goed maar vertrouw niemand.
‘Op een feest van alle vogels was de kip ook uitgenodigd. Ze dansten aan een stuk door, behalve de kip, die bleef heel stil zitten. Ze vroegen haar waarom alleen zij niet meedeed. Ze antwoordde: Er is niemand uit mijn omgeving. Zo is het; als er geen mensen zijn die je begrijpen, heb je geen gesprek.’ (B2225)
‘Van het verhaal van de pauw die danste kun je… lees verder »
|
|
|
Vodú
|
|
|
Een jonge vrouw vertelt: ‘Uitdrukkelijk heb ik om een goede luá gevraagd, op Haïti. En die hebben ze mij gegeven. Ik heb erbij gezegd, dat ik hem geen geld kan offeren en in geen geval een kind wil geven in ruil voor zijn diensten. Ik offer hem geregeld rum op brood, dat ik buiten aan een boomtak ophang. Die luá leeft in mijn lichaam, vooral in mijn buik. Ik voel hem, hij trekt daar rond, en soms tekent hij zich af. Hij beschermt mij en geeft me een buitengewone kracht in gevaar. Gaat mijn man naar het werk, dan stuur… lees verder »
|
|
|
Varia
|
|
|
‘Wil je een remedie tegen steken van schorpioenen, spinnen, spinnekokken en alle giftige insecten, dan moet je een duizendpoot vangen met een vel op zijn rug, liefst en levende. Je zet hem op methyl alcohol en doet er een teen van de rode knoflook bij en laat dat trekken. Bij een steek van zo’n beest schud je de remedie goed en wrijft er de plek mee in. Je merkt het meteen als een steek van een insect vergiftig is. Je tong wordt ranzig en je krijgt dorst; het vergif dat zich in je lichaam heeft verspreid veroorzaakt die dorst. Een… lees verder »
|
|
|
Brua
|
|
|
‘Toen mijn zoon gestorven was, heb ik een brief naar Santo Domingo laten schrijven om te weten wat daarachter zat. Ik deed er een papieren dollar in. Het antwoord luidde dat ik mij geen zorgen moest maken, hij was een natuurlijke dood gestorven. Maar er dreigde mij een ander gevaar. Ik had plannen om mijn huis op te knappen, doch een vijand zat mij hiermee dwars. Ze konden de invloed van die vijand lam leggen. Ik moest dan 70 dollar opsturen, dan zouden zij een amulet terugsturen. Een tekening van het contra was erbij gevoegd. Ik ben toen gaan sparen,… lees verder »
|
|
|
Varia
|
|
DAGBOEK
Bartholomeus Senior Jr., inwoner van Curaçao leefde van 1791-1873, en was kapitein van het corps vrije mulatten. Hij heeft een familieregister bijgehouden dat tevens een dagboek was van de gebeurtenissen die het eiland beroerden. Een klein, duidelijk geschreven boekje met waardevolle gegevens over slaven, straffen en de grote slavenopstand van 1795.
In 1856: ‘Martijn, slaaf van Jurrian Delannoy is vanhier gevlucht samen met 14 slaven. Den 23 Augustus zijn gevlucht twee slaven van mijn schoonmoeder met namen Antoin en Pierre, naar Coro met enige andere vluchtelingen.’ (Db. 248)
‘De heer Senior vertrekt naar Portorico met twee slavenjongens… lees verder »
|
|
|
Brua
|
|
BOMENDat men in koralen van huizen zo vaak een oude dode boom ziet staan, die jaren blijft staan en niet wordt omgehakt, heeft zijn reden. ‘Oude bomen dichtbij een huis mag je niet omkappen. Anders sterft de oudste bewoner van dat huis. Zo zeggen de mensen.’ Dichtbij het landhuis Rif stond vroeger een grote boom. Naar opdracht van de reeds lang overleden vader mocht deze nooit worden omgehakt. De boom ging dood. Jaren later viel hij om, en ook toen heeft men hem nog laten liggen, totdat hij geheel vermolmd uiteen viel.
‘Elia had achter zijn huis een dode… lees verder »
|
|
|
Pipita
|
|
Na een lange reeks dienstjaren in een hoge functie is de Curaçaose heer nu gepensioneerd.
Hij geniet. Hij leest veel en houdt alle kranten nauwkeurig bij.
Daar hij behalve zijn pensioen nog andere inkomsten heeft, geeft hij heel zijn pensioen weg, iedere maand.
Hij stopt het in een gewone envelop en stuurt het aan een liefdadige instelling. Zonder afzender.
Het zou hem bedroeven als men er ooit achter kwam, wie dat geld stuurde.
Iedere maand een kilo erbij, dat is al te gek. Ze ging naar de dokter.
Die wist er wel raad op: een streng dieet. Er stond maar… lees verder »
|
|
|
Varia
|
|
GODSDIENST
‘Tot de heilige Clara bidden veel mensen om opheldering te krijgen in moeilijke zaken. Ze zetten witte bloemen voor haar beeld en een glas helder water en bidden dan. Maar ook houdt de vrouw een noveen tot de heilige Clara, die wil trouwen met een man die al getrouwd is, om hem van zijn vrouw af te halen. Wel vreemd je tot een heilige te wenden die zaken opheldert om een leven te gaan leiden dat verkeerd is.’ (B1679)
‘De heilige Elias, Baron van het kerkhof, wordt door veel mensen aangeroepen om bescherming op de weg. Buschauffeurs… lees verder »
|
|
|
Remedie
|
|
De meest bekende en meest geraadpleegde curioso van het verleden was ongetwijfeld Ma Ja Felipa van Seru Sjajo bij Barber. Een oude vrouw van Zjaro herinnert zich nog bij haar in behandeling te zijn geweest.
‘Toen ik 13 jaar oud was moest ik mijn eerste communie doen, maar ik had een lelijke wond aan mijn been, een soort gezwel. Lang had ik verzwegen hoe ik er aan kwam; ik had er een steen tegen aan gekregen. Ik moest met mijn moeder naar Bandabao, naar Ma Ja Felipa, een lange reis, per ezel en te voet.
Ma Ja beklopte… lees verder »
|
|
|
Brua
|
|
Wat precies een zumbi of boze geest is kunt u horen van een vrouw uit Rancho: ‘Een zumbi of boze geest is de ziel van iemand die in zijn leven andere mensen veel kwaad heeft gedaan en na zijn dood in de hel niet wordt toegelaten. In de hel zitten tamelijk slechte zielen, maar de heel erg slechten laat men er niet binnen, die storen te veel. Deze moeten naar de aarde terug en daar rondzwerven, en zijn nergens welkom, overal worden ze geweerd.’
Ze proberen hun verwanten mee te krijgen. Bepaalde zumbi’s worden herkend, anderen zijn boze geesten… lees verder »
|
|
|
Pipita
|
|
Een groot aantal details en nuances van de volkskunde zijn zo delicaat, dat ze moeilijk in een zakelijke beschrijving zijn vast te leggen. Daarom heb ik ze weergegeven in de vorm van schetsjes, die evenzeer als de zakelijke beschrijvingen de werkelijkheid tot inhoud hebben, maar deze op een andere, m.i. zuiverder wijze belichten.
Dinchi is zestien en smoorverliefd op een gescheiden man van 43, die bovendien een erg goede bekende van de politie is.
De moeder van Dinchi raadpleegt grootmoeder. Deze zegt, dat je een echte liefde niet mag breken.
Dinchi trouwt.
Twee weken later komt ze huilend bij… lees verder »
|
|
|
Remedie
|
|
In 1868 deed de districtmeester van Bandabao een schriftelijk verzoek om een dokter voor zijn gebied. Dit verzoek werd afgewezen. De gouverneur meldde, dat er nooit klachten binnenkwamen omtrent de medische verzorging en er dus geen reden bestond om daar een dokter te plaatsen.
Toen in 1816 deze eilanden voor de tweede keer uit handen van de Engelsen naar de Hollanders overgingen, vroeg het centrale bestuur op Curaçao per brief aan de commandeur van Bonaire, hoe de toestand daar was. Punt 8 luidde: ‘In welke staat bevindt zich de Geneeskunden’. Er werd geantwoord: ‘De chirurgijn is voor eenige jaren… lees verder »
|
|
|
Brua
|
|
Hier volgen enkele brua-verhalen, wier historiciteit natuurlijk geheel voor rekening van de vertellers komt.
‘Eens vloog er een ckuchubi pretu door de rechtszaal, het ene raam in, het andere uit. De vogel bracht de rechter in de war. Hij kwam zozeer onder de indruk, dat hij voor het zware misdrijf, dat werd behandeld, een heel matige straf gaf’.
‘Waarom zou je aan brua doen?’ vraagt een jonge vrouw. ‘Bij moeilijkheden wierook je je huis, en bid je wat. Dat is toch veel beter!’
‘Een bekende bruamaker van Sabaneta, Pa Colá, heeft een vergif klaargemaakt in wat carabobo,… lees verder »
|
|
|
Brua
|
|
Brua is een verzamelwoord voor toverij, bijgeloof, kwakzalverij, geestenleer, bangmakerij en oplichterij met geheimzinnigheid. Het woord bruha, mengen, verwarren, zal er niet vreemd aan zijn.
De brua wil de grenzen van het natuurlijke overschrijden, of tenminste dit suggereren. Daarom is het verwant aan godsdienst en religieuze praktijken. De godsdienst schakelt ook andere dan louter natuurlijke krachten in.
Brua komt over heel de wereld voor en in alle tijden. Het is een open vraag of het op deze eilanden weliger tiert dan elders. In kwantiteit zal er weinig verschil zijn. De verschijningsvorm is wel anders. Vreemdelingen worden door deze andere… lees verder »
|
|
|
Ziekte
|
|
In 1868 deed de districtmeester van Bandabao een schriftelijk verzoek om een dokter voor zijn gebied. Dit verzoek werd afgewezen. De gouverneur meldde, dat er nooit klachten binnenkwamen omtrent de medische verzorging en er dus geen reden bestond om daar een dokter te plaatsen.
Toen in 1816 deze eilanden voor de tweede keer uit handen van de Engelsen naar de Hollanders overgingen, vroeg het centrale bestuur op curaçao per brief aan de commandeur van Bonaire, hoe de toestand daar was. Punt 8 luidde: „In welke staat bevindt zich de Geneeskunden”. Er werd geantwoord: „De chirurgijn is voor eenige jare… lees verder »
|
|