Volkskunde van Curacao, Aruba en Bonaire

Paul Brenneker

Volkswijsheden

Psyche
Twee bordjes met spreuken zie je bijzonder vaak in de huizen opgehangen: Wat je hier hoort en ziet, laat dat hier als je weggaat. En: Behandel iedereen goed maar vertrouw niemand.
 
‘Op een feest van alle vogels was de kip ook uitgenodigd. Ze dansten aan een stuk door, behalve de kip, die bleef heel stil zitten. Ze vroegen haar waarom alleen zij niet meedeed. Ze antwoordde: Er is niemand uit mijn omgeving. Zo is het; als er geen mensen zijn die je begrijpen, heb je geen gesprek.’ (B2225)
 
‘Van het verhaal van de pauw die danste kun je… lees verder »
Varia
‘Wil je een remedie tegen steken van schorpioenen, spinnen, spinnekokken en alle giftige insecten, dan moet je een dui­zendpoot vangen met een vel op zijn rug, liefst en levende. Je zet hem op methyl alcohol en doet er een teen van de rode knoflook bij en laat dat trekken. Bij een steek van zo’n beest schud je de remedie goed en wrijft er de plek mee in. Je merkt het meteen als een steek van een insect vergiftig is. Je tong wordt ranzig en je krijgt dorst; het vergif dat zich in je li­chaam heeft verspreid veroorzaakt die dorst. Een… lees verder »
Varia
DAGBOEK
 
Bartholomeus Senior Jr., inwoner van Curaçao leefde van 1791-1873, en was ka­pitein van het corps vrije mulatten. Hij heeft een familieregister bijgehouden dat tevens een dagboek was van de gebeurte­nissen die het eiland beroerden. Een klein, duidelijk geschreven boekje met waarde­volle gegevens over slaven, straffen en de grote slavenopstand van 1795.

In 1856: ‘Martijn, slaaf van Jurrian Delannoy is vanhier gevlucht samen met 14 slaven. Den 23 Augustus zijn gevlucht twee slaven van mijn schoonmoeder met namen Antoin en Pierre, naar Coro met enige andere vluchtelingen.’ (Db. 248)
‘De heer Senior vertrekt naar Portorico met twee slavenjongens… lees verder »
Pipita
Na een lange reeks dienst­jaren in een hoge functie is de Curaçaose heer nu gepensioneerd.
Hij geniet. Hij leest veel en houdt alle kranten nauwkeurig bij.
Daar hij behalve zijn pensioen nog an­dere inkomsten heeft, geeft hij heel zijn pensioen weg, iedere maand.
Hij stopt het in een gewone envelop en stuurt het aan een liefdadige instelling. Zonder afzender.
Het zou hem bedroeven als men er ooit achter kwam, wie dat geld stuurde.
Iedere maand een kilo er­bij, dat is al te gek. Ze ging naar de dok­ter.
Die wist er wel raad op: een streng dieet. Er stond maar… lees verder »
Varia
GODSDIENST
 
‘Tot de heilige Clara bidden veel men­sen om opheldering te krijgen in moeilijke zaken. Ze zetten witte bloemen voor haar beeld en een glas helder water en bidden dan. Maar ook houdt de vrouw een no­veen tot de heilige Clara, die wil trouwen met een man die al getrouwd is, om hem van zijn vrouw af te halen. Wel vreemd je tot een heilige te wenden die zaken ophel­dert om een leven te gaan leiden dat ver­keerd is.’ (B1679)

‘De heilige Elias, Baron van het kerk­hof, wordt door veel mensen aangeroepen om bescherming op de weg. Buschauffeurs… lees verder »
Remedie
De meest bekende en meest geraad­pleegde curioso van het verleden was on­getwijfeld Ma Ja Felipa van Seru Sjajo bij Barber. Een oude vrouw van Zjaro herin­nert zich nog bij haar in behandeling te zijn geweest.

‘Toen ik 13 jaar oud was moest ik mijn eerste communie doen, maar ik had een lelijke wond aan mijn been, een soort ge­zwel. Lang had ik verzwegen hoe ik er aan kwam; ik had er een steen tegen aan ge­kregen. Ik moest met mijn moeder naar Bandabao, naar Ma Ja Felipa, een lange reis, per ezel en te voet.

Ma Ja beklopte… lees verder »
Pipita
Een groot aantal details en nuances van de volkskunde zijn zo delicaat, dat ze moeilijk in een zakelijke beschrijving zijn vast te leggen. Daarom heb ik ze weerge­geven in de vorm van schetsjes, die even­zeer als de zakelijke beschrijvingen de werkelijkheid tot inhoud hebben, maar deze op een andere, m.i. zuiverder wijze belichten.
 
Dinchi is zestien en smoorverliefd op een gescheiden man van 43, die bovendien een erg goede bekende van de politie is.
De moeder van Dinchi raadpleegt groot­moeder. Deze zegt, dat je een echte liefde niet mag breken.
Dinchi trouwt.
Twee weken later komt ze huilend bij… lees verder »
Remedie
In 1868 deed de districtmeester van Bandabao een schriftelijk verzoek om een dokter voor zijn gebied. Dit verzoek werd afgewezen. De gouverneur meldde, dat er nooit klachten binnenkwamen omtrent de medische verzorging en er dus geen reden bestond om daar een dokter te plaatsen.

Toen in 1816 deze eilanden voor de tweede keer uit handen van de Engelsen naar de Hollanders overgingen, vroeg het centrale bestuur op Curaçao per brief aan de commandeur van Bonaire, hoe de toe­stand daar was. Punt 8 luidde: ‘In welke staat bevindt zich de Geneeskunden’. Er werd geantwoord: ‘De chirurgijn is voor eenige jaren… lees verder »